کونگ فو چیست؟
کونگ فو هنر رزمی ست که از سرزمین کهن چین برخواسته است؛ هنری که در سرار جهان محبوبیت ویژه و خاصی دارد. یکی از دلایل محبوبیت و اصالت کونگ فو این است که کسانی که وارد دنیای کونگ فو میشوند، نه فقط در مهارت های بدنی تقویت می شوند، بلکه در کنار آن، مهارت های عرفانی و فلسفی خود را هم پرورش میدهند. در اصل در هر سبک و هر شاخه و حرکت آن داری فلسفه‌ای دیرین و زیبا هست.
کونگ‌فو از دو لغت (کونگ: به معنای کار، فعالیت و یا دستاورد) و (فو: به معنای انسان) تشکیل شده است و این دستاورد در هر حوزه‌ای، چه زندگی روزمره و چه فعالیت‌های ورزشی میتواند وجود داشته باشد. دستاوردی که با صرف زمان و تلاش و انرژی قابل توجهی به دست می آید. پس تمرین کونگ‌فو فقط در قالب حرکات رزمی نبوده و به هر تمرین بدنی و ذهنی در هر زمینه و مهارتی اطلاق میشود.
یکی از مهمترین اصول در کونگ فو، احترام است؛ احترام به خود، احترام به دیگران (اساتید، افراد بزرگ‌تر و کوچکتر) و احترام به سایر رشته‌های ورزشی، حتی در حین مبارزه.
احترام گذاشتن در فرهنگ چین به خصوص معابد شائولین، آنقدر اهمیت ویژه داشت که در معابد، بی احترامی به اساتید و همچنین غرور، بزرگ ترین خیانت بود و به هیچ وجه قابل بخشش نبود تا جایی که باعث اخراج شاگردان از معبد می شده است. همچنین در سردر یکی از اتاقهای باز سازی شده معبد این چنین نوشته شده است:
“گام اول احترام است، گام دوم وفاداری.”
دومین پایه این هنر، پرهیز از مبارزه بی دلیل، دفاع از حقوق ضعفا و دفاع در برابر ظلم و دفاع در برابر چیزی که نمیتوان از آن چشم‌پوشی کرد، مانند بی حرمتی به خانواده و خطوط قرمز فرد میباشد.
سومین پایه هنرهای رزمی در واقع بخشی از احترام به خود میباشد، یادگیری مهارت و قدرت.
یین و یانگ نماد کونگ فو
دایره یین و یانگ، یا همان دایره معروف سیاه و سفید، بیانگر چرخش زندگی و یگانگی تضادها و تعادل بین آنها است و با کنار گذاشتن یکی از آنها و تمرکز بیش از حد بر دیگری نمیتوان در بلند مدت تعادل را حفظ کرد. دایره‌ای که به ما می‌گوید، یین و یانگ (سیاه و سفید، شب و روز، سرما و گرما، تابستان و زمستان) دو عنصر متضاد ولی مکمل هستند و در چرخه ابدی، این دو بدون دیگری معنایی ندارند و هر کدام در پایان خود در دیگری متبلور میشود. اگر سیاهی نباشد، سفیدی معنا ندارد و بدون سفیدی هم، سیاهی بی هویت است.
هنر کونگ‌فو هم بر پایه سختی و نرمی بنا گذاشته شده است. در کونگ‌فو، نرمی و سختی فقط در مورد قدرت بدنی نیست، بلکه در مورد اخلاق و رفتار هم صحبت میکند. قوی باش، ولی مهربان. محکم و مقاوم باش ولی نه آنقدر که خشک و خشن و بی روح باشی و نرم و منعطف باش، ولی نه به قدری که آسیب‌پذیر باشی. اگر قدرت زیادی در اختیار داری، با لطافت و ملایمت آن را کنترل کنید. این دو قطب (یین و یانگ، سختی و نرمی) در کنار هم کونگ‌فو یا وشوو را بیان میکند و به همین دلیل است که دایره یین و یانگ را نماد این هنر قرار دادند.
تفاوت کونگ فو و وشوو چیست؟
نظریات درباره متفاوت بودن یا یکی بود بین کونگ‌فو و وشوو بسیار زیاد است. بعضی از رزمی کاران، وشوو و کونگ‌فو را دو رشته رزمی متفاوت از هر نظری میدانند و تنها شباهتشان را در این میدانند که هر دو رشته متعلق به سرزمین چین میباشد.
ولی در واقع کونگ‌فو و وشوو دو واژه متفاوت از مناطق شمالی و جنوبی در چین هستند که هر دو برای توصیف هنر رزمی به کار می‌روند، ولی با معانی لغوی متفاوت. تفاوت کونگ‌فو و وشوو در این است که کونگ‌فو همانطور که گفته شد، در لغت به معنای مهارت انسانی است و این مهارت میتواند در هر زمینه باشد که هنر رزمی را هم شامل میشود و این لغت بین مردم مناطق جنوبی چین همچون کانتون و هنگ‌کنگ رواج دارد.
وشوو نیز کلمه‌ای است که در لغت به معنای هنر رزم است و مردم مناطق شمالی چین که زبان مندرین دارند از این لغت برای توصیف هنر رزمی خود استفاده میکنند.
یکی دیگر از تفاوت های بین روش مبارزه این مناطق در این است که سبکهای شمالی نیازمند بدنی نرم و انعطاف‌پذیر برای حرکت‌های سریع و ضربات پرشی و برق‌آسا به حریف هستند و سبک هایی نظیر چانگ چوان، نانچوان و باگواجانگ و تاچی جزو سبکهای این مناطق می باشد. رشته‌های جنوبی، مهد و زادگاه سبک های سخت میباشد پس نیازمند بدنی پر عضله و نیرومند برای ضربات مرگبار به حریف می‌باشند و سبک هایی مانند وینگ چون، چویلی‌فوت، هونگ‌جیا و درنای سفید فوجیان جزو سبکهای جنوبی کونگ‌فو میباشد.
معنای کونگ‌فو در بین مردم چین
کونگ‌فو در برخی مناطق و یا اقوام چین به معنای مرد دانا و یا عالی‌ترین شکل هرچیز گفته میشود. کونگ‌فو معمولا در دستان کسانی بوده که عموم مردم به آنان اعتماد داشتند و این افراد به دو گروه جادوگران که با نمایش و افسون اجرای حرکات زیبا و پیچیده در بین مردم امرار معاش میکردند و گروه دیگر راهبان معابد بودند که زندگی ساده‌ای داشتند و حضورشان جهت اصلاح جامعه ملموس بوده برای خدمت به مردم ستم دیده و زیر دست فعالیت میکردند.
تاریخچه شکل گیری کونگ‌فو
بر اساس روایت‌های اساطیری معبد شائولین، کونگ‌فوی چین در واقع به نوعی از سرزمین هندوستان، توسط یک راهب بودایی به نام بودی‌دارما که قصد داشت آیین بودا را به این سرزمین معرفی کند به چین وارد شد .او وقتی به چین آمد، به معبد شائولین رفت و متوجه شد که راهبان آنجا از لحاظ جسمانی بسیار ضعیف هستند و حتی قدرت دفاع از خود در برابر مهاجمان را هم ندارند. به همین دلیل تصمیم گرفت فنون رزمی که بر آن تسلط داشت را به آنان آموزش دهد تا بتوانند هم از لحاظ جسمانی بهبود پیدا کنند و هم قدرت دفاع از خود در برابر مهاجمان را داشته باشند و هم از لحاظ ذهنی قوی شوند. یک روایت دیگر هم وجود دارد که در آن نقل شده که بودی دارما بعد از دیدن راهبان به فکر افتاد که حرکات و فنون فیزیکی را ابداع کند تا به راهبان برای حفظ سلامتی و دفاع از خود آموزش دهد. راهبان معبد هم آموزه‌های بودی‌دارما و توانایی های خود را تا به امروز حفظ کردند و پرورش دادند و در معبد شائولین و سایر معابد، نسل به نسل منتقل کردند. سبک کونگ‌فوی شائولین، معروف‌ترین سبک شناخته شده در چین و دنیای هنرهای رزمی میباشد.
سبک های کونگ فو
سبکهای مختلف کونگ فو را میتوان به طور گسترده به دو دسته‌‌ی درونی و بیرونی دسته بندی نمود. همانطور که در بالا هم ذکر شد شاخه‌ی اصلی و در واقع پایه هنرهای رزمی چین، از معبد شائولین سر چشمه گرفته که در آن مانند یک مدرسه شبانه روزی هنرجویان (دختر و پسر) آموزش‌های فلسفی و روحانی (چی کونگ یا همان سبک درونی) را در کنار مهارتهای سنگین و قدرتی، پشت‌سر می‌گذاشتند (سبک بیرونی).
کونگ فو دارای تعداد زیادی سبک اصلی و فرعی است. سبک های اصلی سبک هایی هستند که شناخته شده تر هستند و سبک های فرعی هم به سبک هایی گفته میشوند که بیشتر ممکن است در روستاها و شهرهای کوچک به کار گرفته شوند و نمیتوان همه آنان را در یک مقاله نام برد و در مورد همه آنها توضیحات کامل داد. ولی میتوانیم شما را با چند سبک شاخص آن آشنا کنیم.
کونگ‌فوی شائولین
همانطور که از نامش پیداست، این سبک از دل معبد شائولین نشات گرفته و در واقع سبک مادر کونگ فوی چین به حساب می آید و سایر سبک ها، همه از دل این سبک پدیدار شدند.
کونگ‌فوی شائولین تنها کونگ فویی است که بر اساس حرکات حیوانات طراحی شده و به نوعی تلفیقی از کونگ فو و بوکس هستند که خود بودی‌دارما این سبک را ابداع کرده است. در روایتی هم نقل شده که یکی از راهبان معبد شائولین بنام تی سو در رواج و نشر این سبک نقش بسزایی داشته است.
سبک های اژدها، میمون، ببر، درنا، مار و مانتیس (آخوندک) نام های شاخص و معروفی هستند که همانطور که از نامشان مشخص است، از حیوانات الهام گرفته شدند و جزیی از این سبک تلفیقی شمرده میشوند که اغلب رشته‌های کونگ‌فو که در زیر هم به آنها اشاره شده، قدرت انگشتان و سرپنجه‌ها و بسیاری از تکنیک های دیگر خود در مبارزه را از حرکات این جانوران بهره می برند.
این سبک ها نامشان به گوش بسیاری از افراد آشناست.
وینگ چون
از جمله قوی ترین و پرکاربرد ترین سبک های کونگ فو، وینگ چون چوان نام دارد. این سبک در اوایل دهه ۱۷۰۰ در معبد شائولین نشات گرفت و اساتیدی نظیر ایپ من این سبک را فرا گرفته و گسترش دادند. پایه و اساس وینگ چون تکنیک ساده است. درواقع در این سبک هرچقدر حرکات ساده تر و فاقد پیچیدگی باشند قوی تر و موثر تر هستند.
تای چی
تاریخچه این سبک به چیزی حدود چند صد سال پیش برمیگردد. اما با این حال این سبک در شه ها و مناطق مختلفی از چین آموزش داده میشود. این سبک ترکیبی از هنرهای رزمی مختلف بوده که شامل تئوری سنتی یین و یانگ و بسیاری از نظریات دیگر است. کونگ فوکارهایی که به سبک تای چی چوان کار میکنند از حرکات بسیار ساده و آرام به منظور افزایش قدرت ذهنی و تعادلی استفاده میکنند.
باگواژانگ
این سبک در اوایل قرن ۱۹ میلادی فردی به نام دونگ های چون کونگ فوی باگواژانگ را معرفی کرد. این روش جز سبک های باطنی و ملایم در کونگ فو بوده که در آن میتوان به تعادل ذهن و حرکات جسمی به طور همزمان دست یافت. این سبک عموما بر پایه حرکات بسیار آهسته و روان بوده و بسیار قدرتمند است.
زینگ یی
از جمله قدیمی ترین سبک های کونگ فو میتوان به زینگ یی چوان اشاره کرد. این سبک و سبک هایی چون تای چی و باگواژانگ جز سبک های بسیار قدیمی کونگ فو محسوب میشوند. چیزی که در این سبک بسیار حائز اهمیت است قدرت های درونی رزمی کار است. در این روش از تکنیک هایی استفاده میشود که بسیار پر تحرک بوده و کاملا تهاجمی هستند. نکته جالبی که در این سبک پیاده سازی میشود آن است که امکان یادگیری مهارت های مبارزه ای غیر قابل پیش بینی وجود دارد.
چوی لی فوت
در سال ۱۸۳۰ یک سبک کونگ فوی دیگر با نام چوی لی فوت توسط فردی به نام چن هنگ به وجود آمد. در این روش برای خلاف سایر سبک ها تمرکز اصلی روی آرامش و قدرت باطنی است. این در حالیست که اکثر سبک ها به افزایش قدرت جسمی و نیروی عضلانی تاکید دارند. در چوی لی فوت قدرت جسمانی و قدرت عضلانی با یکدیگر ترکیب شده و فردی قدرتمند را میسازد.
باجی چوان
هفتمین سبک از انواع کونگ فو به باجی چوان برمیگردد. این سبک برای اولین بار در استان هی بی از چین برخاست. در این روش برخلاف سبک تای چای از تکنیک های کوتاه و قوی و انفجاری استفاده میشود. جالب است بدانید این سبک از کونگ فوی قدری به آموزش های نظامی مرتبط است. به طوری که سبک باجی چوان از علایق سیاستمدارن و محافظان بوده و آن را فرامیگیرند.
نان چوان
نان چوان یکی دیگر از انواع کونگ فو است که به صورت ترکیبی از بوکس شائولین جنوبی با سایر تکنیک های ورزشی بوکس است. درواقع میتوان گفت از ترکیب بوکس شائولین و تکنیک های بوکسی نظیر هونگ گار، موک گار و لی فوت میتوان به سبک نان چوان رسید. این سبک بر پایه حرکات ساده و کوتاه دست و پا بوده و باعث افزایش قدرت تمرکز نیز میشود.
چانگ چوان
چانگ چوان ترکیبی از هنر های رزمی چینی بوده که تمرکز اصلی آن بر ضربات طولانی است. در این سیک تکنیک های بسیار موثر و کارآمدی آموزش داده میشود به طوری که میتوان نمونه آن را در مسابقات هنرهای رزمی مختلف مشاهده کرد.